Disleksi, ilk kez İngiliz Doktor W.P Morgen tarafından 1896 yılında tanımlanmıştır. Morgen’a göre Disleksi ”Doğuştan kelime körlüğüdür.”
İlk olarak yapılan bu tanımlamadan sonra günümüze kadar birçok disleksi tanımı yapılmıştır.
Avrupa Disleksi Derneğine göre disleksi tanımı “Disleksi; okuma, heceleme ve yazma becerilerini edinmede nörolojik kökenli bir farklılıktır.”
Disleksi, zeka düzeyi “normal veya normal üstü” olan, “okuma hızı, okuma kalitesi, okumayı öğrenme hızı, okuduğunu anlama- anlatma becerisi” yaşıtlarına ve zekasına kıyasla; beklenenin altında olan okuma bozukluğunun genel adıdır.
DİSLEKSİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
- Okumayı öğrenirken zorluk yaşama
- Okuma hızının beklenenin altında olması
- Yazarken harf atlama
- Bozuk yazma
- Okurken harf atlama
- Okurken kelimeleri değiştirerek okuma
- Okumakta zorlanma
- Yazarken zorlanma
- Harfleri birbirine karıştırma (b, d, p gibi)
- Rakamları ters yazma (3-6-9… gibi)
- “6-9″,”3-8″,7-4″ gibi rakamları birbirinden ayırt etmede zorluk yaşama
- Okuduğunu anlama ve anlatmada zorlanma
- Sıralı ezber gerektiren konuları ezberlemekte güçlük çekme.(Ayların sırası, haftanın günlerini sıralama)
- Çarpım tablosunu ezberlerken veya ritmik sayarken zorlanma
- Renkleri karıştırma
- Sağı solu ayırt etmekte zorlanma
- Kendini, bir konu hakkında fikrini iyi ifade etmekte zorlanma
- Toplama ve çıkarma işaretini karıştırma
- Ayakkabılarını bağlama gibi motor becerilerde zorlanma
- Okula gitmek istememe
- Yazarken sıra, satır atlama
- İmla kurallarını uygun yazmakta zorlanma
- Noktalı ve noktasız harfleri yazarken ve okurken birbirine karıştırma
EĞİTİMCİLERE ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ OLAN ÇOCUKLAR İLE İLGİLİ ÖNERİLER
- ÇEVRENİN DÜZENLENMESİ
- Çocuğun oturduğu yerdeki dikkati dağıtıcı uyaranların az olmasına önem verilmelidir.
- Çevrede yer alan materyaller çocuğa tanıtılmalıdır.
- Çocuk, gerektiğinde kendisine yardımcı olabilecek bir arkadaşının yanına oturtulmalıdır.
- MATERYALLER
- Okuma ve yazma ödevlerinde çocuk için düzenlemeler yapılmalıdır. (Yazı boyutu büyük, satır araları fazla olacak şekilde ayarlanabilir.)
- Somut materyallerle, sözel anlatıma destek verilmelidir.
- KURALLAR ve GÜNLÜK RUTİNLER
- Sınıfa girerken, sınıfta ve ders dışı vakitlerde nasıl davranması gerektiği net olarak kendisine ifade edilmelidir.
- Kurallar yazı ile somutlaştırılmalıdır.
- ÖĞRETİM
- Öğretilecek konu net olmalı, çocukların aktif katılımını sağlayacak özellikte ve uygun anlatım ritminde olmalıdır.
- Yönergeler net olmalıdır.
- Çocukların dinleme becerisi kazanması için çalışılmalıdır.
- Çocuğa zamanı programlama, ev ödevi tutma vb. gibi becerileri geliştirmesi için stratejiler öğretilmelidir.
- Çocuğun nasıl öğrenmesi gerektiği ile ilgili bilişsel stratejilerde bulunulmalıdır.
- Çocuğun uygulamalara ve derse katılımı teşvik edilmelidir.
- Grup çalışmalarında yaşına uygun görevler verilmelidir.
- Okuma çalışmaları başlangıç itibariyle çocuğun ilgi duyduğu alanlarla ilgili olmalı ve 2-3 cümleyi geçmemelidir.
- DEĞERLENDİRME
- Çocuğa sunulan bilgileri, çocuğun kendi cümleleri yeniden ifade etmesi,
- Eğitim öncesi ve sonrası çocuğun performans değerlendirmesinin yapılması, ilerlemenin görülmesi açısından gereklidir.
- Çocuğun daha önce edindiği bilgiyle ve sonradan öğrendiği yeni bilginin arasında ilişki kurulması.
- Çocuğun emeği ve çabası ödüllendirilmelidir.
- Aile ile sık sık işbirliği yapılmalı, eğitim ve öğretim ve değerlendirme sürecinin parelel yöntemlerle gitmesine özen gösterilmelidir.
ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ YAŞAYAN ÇOCUKLARDA AKRAN İLİŞKİLERİ
Özel öğrenme güçlüğü yaşayan çocuklar okuma, yazma, matematik, konuşma, muhakeme gibi alanlarda yaşıtlarının gerisinde kalmaktadırlar. Bu durum çocukları gerek ev ortamında, gerekse okul ve arkadaş ortamında akademik başarının yanında psikolojik olarak da etkilemektedir. Yaşıtlarına göre daha yavaş okuyan çocuk zaman zaman arkadaşları tarafından alay konusu olabilir. Bu yüzden sesli okuma yapmaktan ve eleştirilmekten korkarlar. Kendilerini ifade etmekte ve zaman zaman oyun kurmakta zorlanırlar. Bu yüzden de diğer çocuklar tarafından oyun dışı bırakılabilirler, yalnızlaşabilirler. Bu durumun önüne geçmek için çocuklarınızın yaşadıkları zorluklarla baş etmelerini sağlamak için onlara akademik ve psiko-sosyal gelişim desteği aldırın. Bu durumun kendiliğinden çözülmesini beklemek sadece çocuğun psikolojik olarak örselenmesine sebep olur. Aldıracağınız özel eğitim desteği sayesinde çocuk yapabileceğini görür ve özgüveni artar. Bunun yanında sosyal olarak desteklenebileceği grup programlarına katılarak “Arkadaş edinebiliyorum, benim gibi birçok çocuk var” düşüncesi ile rahatlama yaşar.
ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜNE SAHİP OLAN ÇOCUKLARDA ÖĞRETİM NASIL OLMALIDIR?
- Öğretilecek konu açık anlaşılır olmalı, çocukların aktif katılımını sağlayacak şekilde ve uygun anlatım hızında olmalıdır.
- Açık ve anlaşılır şekilde yönergeler verilmelidir.
- Çocukların dinleme becerisi edinmesi üzerine çalışılmalıdır.
- Çocuğa, zamanı programlama, ödev defteri tutma, ödevlerini bitirme vb. becerileri geliştirmeye yönelik stratejiler öğretilmelidir.
- Çocuğun nasıl öğrenebileceği ile ilgili olarak bilişsel stratejiler konusunda rehberlik sağlanmalıdır.
- Çocuğun derse ve uygulamalara katılımı için teşvikte bulunulmalıdır.
- Grup çalışmalarında yapabileceği düzeyde görev ve sorumluluklar verilmelidir.
- Okuma çalışmaları ilk olarak çocuğun ilgi duyduğu konularla ilgili olmalı ve 2-3 cümleyi geçmemelidir.
- Çocuğun hatalarını kendisinin bulması için teşvik edilmelidir.
İLKÖĞRETİM ORTA ve YÜKSEKÖĞRETİM DÖNEMİ GÖZLEMLENEBİLECEK ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ BELİRTİLERİ
- İLKÖĞRETİM DÖNEMİ
- Duygusal sorunlar
- Dikkati yoğunlaştırma da yaşanan sorunlar
- Okumayı öğrenmede yaşanan güçlükler
- El yazısını kullanmada yaşanan güçlükler
- Müfredatı takip etmede yaşanan güçlükler
- Sosyal ilişkilerde yaşanan güçlükler
- Başarısızlığı kabullenme eğiliminde yaşanan güçlükler
- Öğrenmeye karşı olumsuz tutum geliştirmede yaşanan güçlükler
- Yaşıtları arasından, arkadaş edinememe de yaşanan güçlükler
- 2. ORTA ÖĞRETİM ve YÜKSEKÖĞRETİM DÖNEMİ
- Ergenlik dönemi ile beraber öğrenme güçlüğü yaşayan kişilerin sergiledikleri davranışlarda belirgin farklılaşmalar gözlenir. Akademik başarıya ek olarak bu dönemde gelecek kaygısı da kendini göstermektedir. Bu dönemdeki kişilere sağlanan destek eğitim ve rehberlik uygulamalarının sınırlı olması, güçlükler ile başa çıkabilmeyi de zorlaştırmaktadır.
Bu döneme ait özellikler;
Akademik başarısızlıkların birikimli etkilerinin bir sonucu olarak özgüven eksikliği, Sosyal ve Duygusal sorunlar
